تاریخچه طراحی لباس در ایران   

تاریخچه طراحی لباس در ایران
ايرانيان از بيش از 10 هزار سال پيش داراي تمدن بوده‌اند. از اين رو، ريشه‌ي بسياري از دستاوردهاي بشر را در اين تمدن مي‌توان يافت. براي مثال، نخستين ابزار ريسندگي و بافندگي در غار كمربند، نزديك بهشهر، يافت شده است كه به 7 هزار سال پيش از ميلاد مسيح بازمي‌گردد. به علاوه، در قديمي‌ترين بخش‌هاي شهر باستاني شوش، كه در خوزستان قرار دارد، سوزن‌هاي سوراخ‌دار پيدا شده است.
اين دستاوردهاي و نوآوري‌هاي ديگري كه در دوران‌ هاي بعدي رخ داد، صنعت پارچه و پوشاك ايران را پيشتاز و سرآمد جهانيان كرد. جالب است بدانيد اسكندر مقدوني، با آن‌كه به ايران حمله و آن را اشغال كرده بود، لباس ايراني مي‌پوشيد.
در اين جا به برخي از نوآوري‌هاي ايرانيان در زمينه‌ي پوشاك و پارچه اشاره مي‌شود.

كت و شلوار
ايرانيان نخستين مردماني بودند كه كت آستين‌دار و شلوار مي‌پوشيدند. مردمان تمدن‌هاي ديگر، بابلي‌ها، آشوري‌ها، يوناني‌ها و رومي‌ها، شلوار نمي‌پوشيدند و حتي يوناني‌ها ايرانيان را به خاطر شلوارهاي رنگي‌شان مسخره مي‌كردند.
ايرانيان حتي نوعي شلوار ويژه‌ي سواركاري نيز داشتند كه تنگ و چسبان بود و اغلب از چرم ساخته مي‌شد.
شلوار در اصل شروال خوانده مي‌شد. عرب‌ها آن را سروال ناميدند و جمع آن را سراويل مي‌گويند. در تركي و كردي نيز شروال گفته مي شود.
مجارها آن را شلواری می نامند و در لاتین به آن سارابارا می گویند. در زبان انگلیسی هم به آن پاجاما گفته میشود که از واژه ی پای جامه ساخته شده که از واژه های فارسی کهن است.

پوشش زنان
ايرانيان از ديرباز به پاكدامني اهميت مي‌دادند و زنان ايراني پوشيده با چادر يا پوشش‌هاي ديگري كه بخش‌هايي از موها را مي‌پوشاند و تنه را در بر مي‌گرفت، در ميان مردان ظاهر مي‌شدند.
در يك مهر سنگي استوانه‌اي كه از دوره‌ي هخامنشي برجاي مانده و اكنون در موزه‌ي لوور فرانسه نگهداري مي‌شود، شاهزاده‌ي ايراني و نديمه‌هايش ديده مي شود كه شاهزاده چادر و نديمه‌ها سرپوش دارند. در طرحي كه روي سنگي در ارگيلي تركيه نقش بسته است، زن ايراني باپوشش چادر و سوار بر اسب ديده مي‌شود.حتي سرپوش‌هاي پارچه‌اي دوره‌ي هخامنشي از زير برف‌هاي منطقه‌ي پازريك روسيه پيدا شده است. (يادآوري مي‌شود، سرزمين‌هايي كه نام برديم، بخشي از امپراطوري پهناور پارس‌ها بودند.

گلدوزی
نقش زدن بر پارچه و لباس از ديرباز در ايران مرسوم بود. در تابوت سنگي اسكندر كه در موزه‌ي استامبول نگهداري مي‌شود، ايرانيان شلوارهايي با پارچه‌هاي زيبا پوشيده‌اند كه طرح دار و گاهي نقش‌هايي از گل‌ها دارند. گل‌دوزي در دوره‌ي صفويه به شكوفايي رسيد به نحوي كه هنرمندان روم شرقي (امپراتوري بيزانس) طرح‌هاي ايراني را بر لباس‌هاي فاخر نقش مي‌زدند.
حتي ريشه‌ي عنصرهاي اصلي گلدوزي امروزي نيز به ايران بازمي‌گردد كه از راه كشورهاي ساحل درياي مديترانه به ايتاليا و اسپانيا رفته و بعدها در سرزمين‌هاي ديگر مورد توجه قرار گرفته است.


ابريشم ايراني
بافتن پارچه از ايران آغاز شده و تا دروه‌ي صفوي از مهم‌ترين فرآورده‌هاي صادراتي ايرانيان بوده است. با آن كه بافت ابريشم به چيني‌ها بازمي‌گردد، ابريشم ايراني در دوره‌ي ساسانيان به چنان كيفيت و ظرافتي رسيده بود كه چيني‌ها نيز از ايران پارچه‌ي ابريشمي وارد مي‌كردند. برخي از پارچه‌هاي ايراني كه ويژه‌ي اسقف‌ها تهيه شده، هنوز در گنجينه‌هاي كليساهاي اروپا نگهداري مي‌شود.

ردپاي شكوه صنعت پارچه‌بافي را در واژه‌هاي ايراني كه به زبان‌هاي مختلف راه‌يافته است، مي‌توان پيدا كرد.
در زبان عربي: ديباج (از واژه‌ي ديباگ به مفهوم زري ابريشمي) و استبرق (از واژه‌ي ستبرگ به مفهوم نوعي پارچه‌ي ابريشمي)در زبان انگليسي: Tafta (از واژه‌ي تافته به مفهوم نوعي پارچه‌ي ابريشمي) Chintz (از واژه‌ي چيت به مفهوم نوعي پارچه)در زبان روسي: Izarbaf (از واژه‌ي هزارباف به مفهوم پارچه‌ي زري گلابتون) و Partcha (از واژه‌ي پارچه)لباس ورزش ايرانيان نخستين مردماني هستند كه از لباس ورزشي استفاده مي‌كردند. چوگان ورزش باستاني و مورد علاقه‌ي ايرانيان بود. چوگان بازان نوعي پيراهن نيم‌آستين و شلوار تنگي مي‌پوشيدند تا هنگاه بازي راحت‌تر باشند. جنس پيراهن چوگان بازي را نيز نوعي انتخاب كرده بودند تا كم‌تر عرق كنند.

انگليسي‌ها در سال‌هاي استعمار هندوستان در آن سرزمين با چوگان و لباس نيم آستين آشنا شدند و آن را به خود به اروپا بردند كه بعدها به آمريكا نيز راه يافت و به تي‌شرت‌هاي امروزي منجر شد.


لباس شوالیه ها
در دوره‌ي اشكانيان و ساسانيان مردان جنگي خود و اسبانشان را زره پوش مي‌كردند. در تاق بستان، در كرمانشاه، سربازي زره‌پوش سوار بر اسب زره‌پوش بر پهنه‌ي سنگ كنده‌كاري شده است كه با ديدن آن به ياد شواليه‌هاي اروپايي مي‌افتيم. در واقع، شواليه‌هاي اشكاني سرمشق شواليه‌هاي اروپايي قرار گرفتند.
نوآوری های ديگر
دستكش:
گزنفون، تاريخ‌نگار يوناني با ايرانياني روبه‌رو شده بود كه دستهايشان را در پوست ‌هاي ضخيم و قاب‌هايي نگه مي‌داشتند. نمونه‌هايي از دستكش‌هاي زينتي در موزه‌ي ايران باستان نگهداري مي‌شود.

انوع كلاه:
ايرانيان از ديرباز كلاه‌هاي گوناگوني مي‌پوشيدند كه نشان‌دهنده‌ي موقعيت اجتماعي آنان بود. كلاه پاپ‌ها و حتي تاج برخي از پادشاهان قديم اروپا، برگرفته از كلاه و تاج‌ پادشاهان ايران است.

چكمه:
پوشيدن چكمه‌هاي چرمي از زمان هخامنشيان مرسوم بود و حتي ژوستي‌نين، امپراتور روم شرقي، چكمه‌هاي ايراني مي‌پوشيد.


شال:
هنوز هم در زبان انگليسي به همين نام خوانده مي‌شود (shawl) و نوع مردانه و زنانه‌ي آن هر دو نوآوري ايراني هستند.

طراحی لباس چیست ؟ (قسمت دوم)
نگارش در تاريخ چهارشنبه هجدهم آبان 1390

طراح لباس: به هنرمندانی در عرصه پوشاک که با طرح‌های ابداعی‌شان تاثیر به‌سزایی در صنعت مد در یک دوره خاص زمانی بگذارند، «طراح لباس» گفته می‌شود.
طراحی لباس: حوزه ای است که در چند دهه اخیر پیشرفت زیادی داشته است. در دوره های پیشین افراد به ایجاد نوآوری در لباس های خود اهمیتی نمی دادند. حتی علاقه مندان به این کار هم تصور نمی کردند که می توان آن را به صورت حرفه ای انجام داد. از این رو قدمت حوزه های طراحی داخلی و طراحی لباس به عنوان حرفه های رسمی چندان طولانی نیست.
تاریخچه رسمی طراحی لباس به ابتدای قرن نوزدهم زمانی که طراحان به طراحی لباس برای مجالس اشرافی می پرداختند بر می گردد. در آغاز تنها ثروتمندان از عهده هزینه این طراحان بر می آمدند. چارلز فردریک ورس، اولین مزون لباس را در پاریس برگزار کرد و مردم را تحت تاثیر طرح های خود قرار داد. از آن پس مزون لباس او مزون ورس نامیده می شد. پائول پوارت، طراح دیگری بود که باعث به وجود آمدن تغییراتی در شیوه های طراحی لباس در پاریس شد. او شیوه های کلاسیک را با شیوه های جدید در هم آمیخت و لباس هایی با طرح های جدید عرضه کرد. از این رو در اوایل قرن نوزدهم، پاریس به مرکز طراحی لباس تبدیل شد و کشورهای دیگری چون بریتانیا به طراحان پاریسی وابسته بودند. درطول قرن بیستم طراحان آمریکایی به کار طراحی لباس روی آوردند. کلوین کلین و رالف لارن از این جمله اند. طراحان آمریکایی عمدتا به طراحی لباس برای نسل جوان می پرداختند. این طراحان به طراحی لباس های ورزشی نیز روی آوردند. در حال حاضر طراحی لباس به دو روش انجام می شود. روش اول روش هات کوتر (Haute Couture) نام دارد. در این روش طراحی لباس بنابر تقاصای شخص مشتری و اتفاق نظر در مورد الگوی لباس انجام می شود. از طرف دیگر در روش دوم از لباس های از پیش تهیه شده ای که برای عموم مردم تولید می شوند، استفاده می شود. در این حالت شخص از میان طرح های مختلف لباسی را که با شخصیت خود متناسب می یابد، انتخاب می کند. قیمت لباس هایی که به هریک از این دو روش تهیه می شوند، متناسب با خریداران این برند ها متغیر است. تا سال 1950 طراحی لباس به روش هات کوتر (Haute Couture) انجام می شد. در آن زمان طراحان لباس برای هر شخص به طور اختصاصی به طراحی لباس می پرداختند. پارچه هایی که برای این منظور به کار گرفته می شد، گران قیمت تر از پارچه های معمول بودند و با دقت فراوان دوخته می شدند.
در حال حاضر همه رسانه ها علاقه مندند که این روش همچنان ادامه یابد. لباس های از پیش تهیه شده برای عموم مردم تولید می شوند، با این وجود به تعداد کمتری تولید می شوند وعمدتا در هفته های مد به بازار عرضه می شوند. ایالت ها و شهرهای مختلف قاره های مختلف، قطب های طراحی لباس هستند و مدهای امروزی از همین شهر ها و ایالت ها پدیدار می شوند. به عنوان مثال، در آمریکا، شهر نیویورک قطب طراحی لباس است. از دیگر مناطقی در آمریکا که طراحان لباس مشهوری دارد می توان شهرهای لس آنجلس، سانفرانسیسکو و میامی را نام برد. لندن، قطب طراحی لباس در بریتانیا است. اگرچه صنعت طراحی لباس لندن سرعت بالایی نداشته است، اما در حال حاضر با ترکیب طرح های سنتی و روش های جدید به ایده های غیرمتداول و نو روی آورده است. طراحی لباس در فرانسه بیشترین قدمت را دارد. آنها با افزودن تزئینات جذاب به لباس ها به ارزش آن ها می افزایند. مراکز طراحی لباس در ایتالیا عبارتند از میلان و فلورانس. اگر به دنبال لباس هایی با پارچه های گرانبها هستید بهترین انتخاب برای شما شهر توکیو در ژاپن است. در حال حاضر طراحان لباس در طرح های خود از مواد اولیه متنوعی استفاده می کنند. لباس های زنانه و مردانه بسیار متنوعی از انواع پارچه ها موجود است. در این طرح ها قیطان دوزی، رشته دوزی و منجوق دوزی نیز یافت می شود. به طور کلی در حال حاضرهر طرحی به هر میزانی و از هر جنس پارچه ای را در بازار می توان یافت. این امرنشان می دهد که چگونه با رواج طراحی لباس در میان عموم مردم، دسترسی همگان به آن آسان شده است.

اصول استفاده از رنگ ها در طراحی لباس
چشم نوازتر شوید:
انتخاب رنگ های مناسب برای لباس چیزی فراتر از سلیقه شخصی است. ممکن است متخصص طراحی لباس، ترکیب نارنجی و فیروزه ای را برای لباس بپسندد ولی پسند دیگران احتمالا چیزی دیگر است. چون متخصص طراحی لباس با آشنایی از رنگ ها، رنگ هایی را کنار هم می چیند که با هم هماهنگ باشند. هماهنگی در رنگ لباس هایی که انتخاب می کنید مانند هماهنگی در نت های موسیقی است. همان طور که هماهنگی در نت های موسیقی می تواند آهنگی گوش نواز بیافریند، هماهنگی در رنگ بندی لباس می تواند شما را چشم نوازتر نشان دهد.

از دایره رنگ کمک بگیرید:
دایره رنگ، دایره مشهوری است که رنگ ها در آن با اصول ویژه ای چیده شده اند. اگر شما اصول استفاده از این دایره رنگ را در طراحی لباس یاد بگیرید می توانید لباس هایتان را با استفاده از الگوهایی که این دایره رنگ در اختیارتان قرار می دهد، ست کنید و جذاب تر به نظر بیایید. رنگ های مشابه: در جهت عقربه های ساعت رنگ های مشابه در کنار هم قرار می گیرند. برای مثال، قرمز و نارنجی و یا زرد و سبز روشن و یا سبز سیر و یشمی، شما می توانید این ترکیبات را برای لباس هایتان انتخاب کنید و بسیار برازنده تر به نظر بیایید.

رنگ های متضاد:
میان هر رنگ و رنگ متضاد آن سه رنگ فاصله است. برای مثال، قرمز و سبز سیر یا نارنجی و یشمی، یا سبز روشن و بنفش. رنگ های متضاد شما را پررنگ تر به نظر می رسانند و قدرت رنگ های لباس هایتان را بیشتر نشان می دهد. می توانید رنگ روسری و مانتو و یا بلوز و دامن تان را متضاد انتخاب کنید. رنگ های مکمل: چنین رنگ هایی در دایره رنگ درست در مقابل هم قرار می گیرند مانند قرمز و سبز، نارنجی و آبی و یا زرد و بنفش روشن یا سبز روشن و بنفش سیر.

رنگ های گرم و سرد روشن یا تیره: بسیار عالی است که شما از ترکیب رنگ ها در طراحی لباس تان استفاده کنید. انتخاب رنگ های گرم و یا سرد، زنده یا کدر و مرده و یا روشن و یا تیره می تواند چهره شما را در لباس تان بسیار متفاوت جلوه دهد،
رنگ های گرم و سرد : قرمز، نارنجی، زرد، صورتی، قهوه ای را رنگ های گرم می دانند. این رنگ ها در لباس توجه برانگیزند. رنگ گرم خودنما است و احساسات را برمی انگیزد. ترکیب رنگ های گرم در کنار هم در سر تا پای شما، شما را جسور و غنی و زنده جلوه می دهد. پوشیدن این رنگ ها را به دختر خانم های جوان در مهمانی های دخترانه پیشنهاد می کنیم. برعکس طیف سبز تا بنفش که شامل آبی و سایه خاکستری است، رنگ های سردند. مجموعه ای از رنگ های سرد احساس منفی را منتقل می کند ولی همیشه هم این طور نیست. مجموعه ای از رنگ های سبز و آبی گاه احساس پاکیزگی را تداعی می کند.
رنگ های زنده و مرده : اگر شما گروهی از رنگ های زنده را چه گرم و چه سرد در کنار هم به کار ببرید، مانند این است که عده ای آدم جدی در محفلی همه با هم و درباره مطلب واحدی جر و بحث می کنند. کاربرد این رنگ ها در لباس بچه ها سلامت و شادابی آنها را نشان می دهد. رنگ های مرده را حتما در کنار یک رنگ زنده به کار ببرید تا تاثیر مطمئن تری بگذارند.
رنگ های روشن و رنگ های تیره: رنگ های ملایم در طراحی لباس خانم ها، شخصیت ملایم تری را نشان می دهند. برعکس رنگ های روشن، رنگ های تیره مانند قرمز تیره، ارغوانی تیره، سبز تیره، آبی تیره، احساسی از بزرگی و قدرت را منتقل می کند که مناسب پوشاک مردانه و لباس های رسمی است.

● استفاده از رنگ ها در طراحی لباس خیلی ها چون رنگ ویژه ای را دوست دارند بیشتر لباس ها یشان را در آن مایه انتخاب می کنند ولی بد نیست اثر هر یک از رنگ ها را بشناسید، شاید نظرتان این بار که به خرید رفتید درباره رنگ لباس هایی که می خرید تغییر کرد.
قرمز: قرمز رنگ پر شور و نشاطی است. رنگ قلب و زبانه های آتش. قرمز نگاه را به طرف خود می کشاند. استفاده از رنگ قرمز برای پیراهن و رنگ سفید برای دامن شما را با نشاط تر و زنده تر جلوه می دهد. قرمز رنگ جوانی است و نوجوانان و جوانان می توانند لباس ها و حتی کفش و کیف خود را در این مایه برگزینند. ز
رد: زرد رنگ اخطار است ولی نشانه توجه و شادمانی نیز هست. رنگ آفتاب و گل نرگس. فراموش نکنید اگر لباس هایی به رنگ زرد و خیلی درخشنده انتخاب می کنید، موجب خستگی چشم می شود. رنگ های لیمویی بهتر از رنگ زرد برای لباس جلوه دارند. اگر شما روسری زرد را انتخاب کرده اید، می توانید آن را با مانتویی مشکی ست کنید تا زیباتر شود.
سبز: سبز رنگ آرامش و درختان است. سبز بهار و طراوت را در ذهن تداعی می کند. شما می توانید گردنبندهای سبز را با کیف و یا کفش در این مایه ست کنید و بدرخشید. آبی: آبی رنگ آسمان و دریاست. لباس های آبی هم مانند لباس های سبز آرامش را القاء می کنند. اگر شما یک پیراهن یا روسری آبی روشن بپوشید، جوان و پرانرژی به نظر می آیید، به همین دلیل است که از این رنگ در طراحی لباس های ورزشی زیاد استفاده می شود. آبی سیر نشانه وقار است بنابراین گوشواره ها و گردنبندهایی از این رنگ شما را سنگین تر جلوه می دهد. آبی نشانه نظافت و پاکیزگی نیز هست، به همین دلیل است که بسیاری از دندانپزشکان و کادر بهداشتی از این رنگ در لباس هایشان استفاده می کنند.
بنفش: بنفش رنگ دلفریبی است که از دیرباز رنگ ملکه ها بوده است. بنفش ملایم در لباس های مهمانی و یا به عنوان روسری شما را رازگونه و جذاب نشان خواهد داد.
قهوه ای: قهوه ای رنگ رسمی به شما می رود، به ویژه اگر اشیا و لباس های چرمی را در رنگ اصلی خود که قهوه ای است برگزینید، بسیار شیک و رسمی به نظر خواهید رسید. رنگ قهوه ای برای محل کار و مکان های رسمی عالی است.
سفید: سفید سمبل پاکی و بی گناهی و صلح است. قدرت سفید را به عنوان یک رنگ کمکی دست کم نگیرید. آقایان اگر یک شلوار سفید و خانم ها اگر یک مانتو سفید در کمد لباس شان داشته باشند می توانند به راحتی آن را با هر پیراهن و روسری ست کنند.
سیاه: سیاه رنگ شب و عزاست. ظاهر وزین رنگ سیاه آن را محبوب هنرپیشه ها و سیاستمداران ساخته است. اگر میل دارید که در یک مهمانی رسمی تر و به نظر بیایید، لباس هایی بپوشید که از رنگ سیاه در آن استفاده شده است. رنگ سیاه شما را لاغر تر نشان می دهد.